Çocuk eğitiminin en önemli parçalarından biri, onlara doğru davranışları kazandırmaktır. Peki ama bir çocuğa nasıl davranış kazandırılır? Sadece “yapma” demek yeterli midir? Elbette hayır. Sağlıklı bireyler yetiştirebilmek için tutarlı, sabırlı ve sevgi temelli bir yaklaşım gerekir.
Bu yazıda, çocuklara davranış kazandırma sürecinde etkili olan yöntemleri ve uygulamaları adım adım ele alacağız.
Çocuklar, en iyi şekilde model alarak öğrenir. Yani söyledikleriniz değil, yaptıklarınız öğreticidir. Eğer çocuğunuzun saygılı, sabırlı, paylaşımcı olmasını istiyorsanız, önce siz bu davranışları sergilemelisiniz.
Unutmayın: Çocuklar söylediklerinizi değil, yaptıklarınızı taklit eder.
Çocuğunuz olumlu bir davranış sergilediğinde bunu mutlaka fark edin ve takdir edin. Sözlü övgüler, küçük ödüller ya da sadece gülümsemek bile çocuğunuzun bu davranışı tekrar etmesi için güçlü bir motivasyon olabilir.
Örnek:
“Odandaki oyuncaklarını topladığın için çok teşekkür ederim. Harika bir iş çıkardın!”
Tutarsız kurallar çocukta kafa karışıklığı yaratır. Bugün izin verdiğiniz bir şeye yarın kızarsanız, çocuk hangi davranışın doğru olduğunu anlayamaz.
Kurallar net ve yaşına uygun olmalı.
Her bakım veren (anne, baba, bakıcı vs.) aynı kuralları uygulamalı.
Davranışlara verilen tepkiler tutarlı olmalı.
Çocuğunuza “Hayır!” demek yerine, neden o davranışın istenmediğini açıklayın. Bu, onun empati kurmasını ve davranışın etkilerini anlamasını sağlar.
Örnek:
“Bağırdığında seni anlamak zorlaşıyor. Lütfen daha sakin bir sesle konuş.”
Olumsuz davranışı düzeltirken, alternatifini sunmak oldukça etkilidir.
Yanlış: “Bağırma!”
Doğru: “Lütfen sessiz bir şekilde konuşalım.”
Bu yaklaşım, çocuğun ne yapması gerektiğini anlamasını sağlar.
Çocuklara davranış kazandırmak bir süreçtir. Bir davranışın yerleşmesi zaman alır. Bu süreçte sabırlı ve kararlı olmalısınız.
Sık sık hatırlatın.
Olumlu örnekler sunun.
Sabırsız davranışlarınız süreci zorlaştırabilir.
İstenmeyen davranışları görmezden gelmek her zaman işe yaramaz. Ancak cezalandırmak da doğru değildir. Bunun yerine:
Davranışın doğal sonucunu yaşamasına izin verin.
Gerekirse kısa süreli “mola” yöntemi kullanın (time-out).
Asla fiziksel ya da duygusal cezaya başvurmayın.
Görsel takip çizelgeleri, çocuklar için oldukça motive edici olabilir. Belirli davranışlar için yıldız, çıkartma veya puan sistemi oluşturabilirsiniz.
Örnek:
Diş fırçalama
Oyuncak toplama
Sofraya oturma
Her başarılı davranışta bir yıldız verin ve belirli sayıda yıldızda küçük bir ödül sunun.
Hangi Davranışlar Kazandırılabilir?
Her çocuk farklıdır ama genellikle şu davranışlar üzerinde çalışılabilir:
Sorumluluk alma: Oyuncak toplama, çanta hazırlama
Öz bakım: Diş fırçalama, giyinme
Sosyal beceriler: Paylaşma, sıraya girme, teşekkür etme
Duygu kontrolü: Öfke yönetimi, sakinleşme yolları bulma
Sabır, Sevgi ve Tutarlılık
Çocuklara davranış kazandırmak; bağırarak, korkutarak veya ceza vererek değil, sevgiyle, sabırla ve tutarlı bir şekilde mümkündür. Her çocuğun gelişim hızı farklıdır, bu yüzden süreci karşılaştırmalarla değil, kendi içinde değerlendirmelisiniz.
Ebeveynlik bir maraton gibidir; küçük ama kararlı adımlar, zamanla büyük sonuçlar doğurur.
Yorumlar kapalı.